Jak poradzić sobie z emocjami w obliczu wojny?

Inwazja na Ukrainę budzi w każdym z nas silny lęk, strach i zaburza poczucie bezpieczeństwa. Emocje te towarzyszą dorosłym, lecz dotykają również dzieci. Chociaż nie doświadczamy bezpośrednio działań wojennych, jesteśmy krajem, który wspiera w sposób nie tylko humanitarny walczącą Ukrainę. Obecnie w Polsce przebywają ukraińscy uchodźcy, którzy uczestniczą w procesie socjalizacji jako jej obecni mieszkańcy, pracownicy, ale także uczniowie. To, jak reagują dorośli na napływ innych nacji do naszego kraju, odzwierciedlają również reakcje emocjonalne dzieci, które bacznie obserwują nastawienie dorosłych do nowej kultury.

Adaptację do toczącej się wojny, a także zmian, które ona spowodowała, przechodzą obecnie obie narodowości – Ukraińcy i Polacy. Obu nacjom towarzyszy silny lęk, każdy boi się o życie swoje i swojej rodziny. Uchodźcy z Ukrainy to ludzie, którzy w obliczu wojny doznali licznych strat, cierpienia, napięć, a także niepewności, co do dalszych losów ich najbliższych nadal walczących i przebywających na Ukrainie. Osoby mieszkające obecnie w naszym kraju posiadają bagaż doświadczeń, które w sposób traumatyczny mogą wpływać na ich funkcjonowanie. Licznie doświadczane emocje negatywne, które również są spowodowane wycieńczeniem fizycznym, jak i psychicznym po opuszczeniu swojego państwa, przekładają się w sposób najbardziej dotkliwy na dzieci. To właśnie najmłodsi odczuwają nie tylko wyżej wymienione emocje, ale również są świadkami cierpienia, strachu, lęku, bezradności swoich rodziców i najbliższych. My dorośli, jak i nasze dzieci, możemy być świadkami trudnych sytuacji, a także lękowych zachowań uchodźców, z którymi dzielimy traumatyczne doświadczenia jako osoby żyjące obecnie w jednym kraju. Nie tylko Ukraińcy, ale również Polacy odczuwają negatywne emocje związane z wojną, które mogą wpłynąć na ich funkcjonowanie.

W zaistniałych okolicznościach musimy zadbać o nasze wnętrze, a przede wszystkim sferę emocjonalną. Kluczem jest zrozumienie własnych emocji oraz nauczenie się funkcjonowania z nimi. To nie tylko strach, lęk, ale również stres jest jednym ze składowych odczuć odbijających się na naszych uczuciach, funkcjonowaniu w obecnym konflikcie zbrojnym. Pamiętajmy, że stres jest niespecyficzną reakcją organizmu na doświadczane zagrożenia. Stres w sytuacji trudnej mobilizuje organizm do poradzenia sobie z nią i jest normalną reakcją na realne czy wyobrażone zagrożenie.

Jeśli już znajdziesz się w sytuacji, w której trudno Ci będzie się odnaleźć i będziesz czuć napływ stresu oraz negatywnych emocji, skup się na oddechu. Zaobserwuj, jak działa oddech, kiedy przyśpiesza, kiedy się spłyca, kiedy odczuwamy napięcie. Świadomie oddychaj, patrz, jak unosi się Twoja klatka piersiowa lub brzuch. Możesz też spróbować liczyć oddechy. Jeśli doskwiera Ci dużo silniejsze natężenie emocji, kiedy zaczynasz panikować i tracić kontrolę, spróbuj wziąć wdech, licząc do 5, potem zatrzymaj oddech, a później zrób wydech. Wykonuj ćwiczenia aż do odczucia spokoju. W momencie dyskomfortu, pobudzenia zdecyduj się na dynamiczny ruch. Mogą to być aktywności fizyczne, takie jak bieganie, jazda na rowerze, taniec itd. Ćwiczenia te mogą pomóc w rozładowaniu nagromadzonych emocji, kiedy poczujesz chęć płaczu czy krzyku – zrób to! To jedna z form oczyszczenia, dzięki której uwolnisz ciało od stresu. Ważnym również jest znalezienie w ciągu dnia czasu na relaks. Skup się na odprężeniu, m.in. rozluźnieniu mięśni, nawet podczas kąpieli, czy leżenia na łóżku. Spróbuj wyciszyć umysł w momencie oglądania wiadomości, które mogą budzić Twój lęk. Wysłuchaj ich do końca. Spróbuj również poszerzyć uzyskane informacje nawet o wiadomości znalezione w internecie. Wykonując tę czynność, uchronisz się od dezinformacji, która może powodować liczne napięcia. Aby weryfikacja informacji nie była dla Ciebie zbyt stresująca, zaplanuj czas, który chcesz poświęcić na oglądanie i sprawdzanie wiadomości ze świata.

Kiedy już wiemy, jak radzić sobie ze stresem i negatywnymi emocjami, jako dorośli skupmy się na dzieciach, które mogą w obecnej sytuacji konfliktu zbrojnego być zagubione, czuć dezorientację. Najlepszą dla nich pomocą w tej sytuacji jest rozmowa. Zapytaj dziecko, czego się boi, co budzi jego niepewność, poczuje się wtedy zaopiekowane i zrozumie, że towarzyszące mu emocje nie są nam dorosłym obojętne. Nie mów, że dziecko nie ma się czego bać, ponieważ dziecko odbierze to, że poczucie strachu, lęku, napięcia może być czymś złym. Następnie zaplanuj z dzieckiem jego postępowanie, gdy znajdzie się w sytuacji dla siebie stresującej. Pomoże mu to odpowiednio zareagować. W rozmowie bądźmy cierpliwi, wspierający, skoncentrowani na odczuciach dziecka i tym, co nam przekazuje. Jeśli jednak dziecko nie wykazuje chęci do rozmowy, nie zmuszajmy go, to też może być jego reakcja stresowa na sytuację, w której się znalazło. Być może potrzebuje czasu, by przygotować się do takiej rozmowy.