Rozwód, czyli rozstanie obojga rodziców, to wydarzenie, które napawa przerażeniem każde dziecko. Jest to dla małego człowieka okoliczność nowa, więc nie posiada ono doświadczenia, by móc przewidzieć jej dalszy ciąg, gdy jego rodzina się rozpada.
Maluch czy też nastolatek do sytuacji okołorozwodowej swojej rodziny podchodzi jak do zerwanej więzi i braku możliwości dalszego jej istnienia. Dziecko nie zdaje sobie sprawy, że rodzina po rozwodzie nadal pozostaje rodziną, chociażby przez fakt posiadania wspólnych dzieci, wspólnej historii, wspomnień, czy dotychczas wspólnie realizowanych planów.
Rozwód dorosłym i dzieciom przynosi straty emocjonalne, ale również zaburza ich poczucie bezpieczeństwa, przynależności i zmusza do przeżywania straty. Strata w tym przypadku to czasem zmiana szkoły, zmiana miejsca zamieszkania, czy tęsknota za drugim rodzicem. W sytuacji rozwodu niektóre dzieci zauważając dysfunkcje emocjonalne swoich rodziców, stają się źródłem ich wsparcia emocjonalnego, a nie odwrotnie, co często stawia je w pozycji dorosłych. Osoba dorosła podejmująca decyzje o rozwodzie kieruje się swym wewnętrznym konfliktem, który dzieli ze współmałżonkiem, natomiast dziecko doświadcza wówczas zagubienia, niepewności, osamotnienia i braku gotowości do zmiany życiowej, jaką niesie rozpad rodziny. Rozwód dezorganizuje życie małego człowieka, który zazwyczaj obarcza się winą za ten fakt i w efekcie gnębi go ciągłe poczucie przeciążenia. Bezdyskusyjną sprawą jest to, że rozwód dla dziecka jest cierpieniem, które nie pozwala na to, by życie toczyło się normalnie i bezpiecznie.
Czytając ten tekst, rozwodzący się rodzic zapyta, jakie w tych okolicznościach objawy może prezentować jego dziecko i co przeżywać?
Pierwszem objawem jest poczucie odrzucenia, które charakteryzuje się brakiem zabezpieczenia potrzeb potomstwa przez rodzica skoncentrowanego gównie na sobie i swoim stanie w sytuacji rozwodu. Dzieci rozwodzących się rodziców doświadczają przede wszystkim poczucia osamotnienia, braku wsparcia. Osamotnienie powoduje oddalenie emocjonalne od rodziców, w szczególności u dzieci starszych, które będą poszukiwać źródeł wsparcia poza rodzinnym domem. Odczuwanie przez młodego człowieka straty rozwodowej rodziców uwalnia w nim niewyobrażalną rozpacz, rozczarowanie, zagubienie czy złość. Ciągle poczucie chaosu przyczynia się do pogłębienia problemów emocjonalnych, które rzutują na całe jego zachowanie i funkcjonowanie.
Drugi objaw to poczucie winy, którym dziecko obarcza się poprzez stan odpowiedzialności za rozstanie rodziców. Jest to zazwyczaj spowodowane tym, że dzieci nie rozumieją sytuacji, w jakiej znaleźli się dorośli, nie wiedzą, co się między nimi zdarzyło i co powoduje ten powstający chaos, zagubienie, a także przenoszenie poczucia odpowiedzialności za rozwód. Objaw ten charakteryzują również pytania dziecka do rodzica, np.: czy możemy coś z tym zrobić, żeby było, jak wcześniej?, może jeszcze się uda wszystko odnowić?, co muszę zrobić, żebyśmy znów zamieszkali razem?
Problemem jest również to, że dorośli rzadko orientują się, co przeżywają ich dzieci. Rodzicom wydaje się, że wystarczy rozmowa z córką lub synem, lecz nie zdają sobie sprawy, że potrzebą dziecka nie jest jedna rozmowa, ale ciąg rozmów, wracanie do omawianego tematu rozwodu, zapewnianie młodego człowieka, jak obecnie i dalej będzie wyglądać jego życie. W trakcie takich kontaktów dziecko będzie mogło podzielić się swoimi emocjami, doświadczeniami. Rozmowy te mają również zaspokoić potrzebę wyjaśnień kierowanych przez rodzica do dziecka, co pozwala uwolnić je od poczucia odpowiedzialności i winy za sytuację konfliktu, w jakiej znajdują się mama i tata.
Zdarza się również tak, że dziecko przejawia tendencje do tzw. magicznego myślenia, w którym tkwi w przekonaniu, że pomimo rozpadu rodziny nic się nie zmieniło. Maluch czy nastolatek nie może uwierzyć, że doszło do rozwodu rodziców. Ten „objaw” – etap w sytuacji okołorozwodowej – może być odbierany jako radzenie sobie z trudnymi warunkami, w jakich znalazł się młody człowiek. Następnie zaczyna on protestować, wtedy rodzic może zauważyć również inne objawy, jak np. u dzieci młodszych pewien regres rozwojowy, który charakterystyczny jest dla zachowań na wcześniejszych etapach życia malucha, czy nawet postawy ucieczkowe prezentowane przez dziecko poprzez izolację, ucieczkę czy próbę samobójczą. Pamiętajmy, że dzieci mogą również reagować
w sposób somatyczny, który dotyczyć będzie zgłaszanych objawów, takich jak bóle głowy, brzucha, wymioty, biegunka, podwyższona temperatura ciała, zaburzenia rytmu serca czy zaburzenia oddychania.
Rodzicu, znasz objawy, które mogą towarzyszyć Twojemu dziecku
w sytuacji rozpadu rodziny, więc o czym musisz pamiętać i co możesz zrobić w takiej sytuacji przede wszystkim?
-
Rozmawiaj z dzieckiem o tym, co czuje, ponieważ w kwestii konfliktu rodziców trudno mu zrozumieć, co się dzieje. Ono potrzebuje stałej pomocy w przeżywaniu rozwodu oraz każdej sytuacji z nim związanej.
-
Uważnie obserwuj zachowania dziecka, np. obniżone oceny szkolne, wagary, problemy wychowawcze, izolacja, czy generowane konflikty z rodzicami lub rówieśnikami to sygnały buntu na sytuację, w której się znalazło.
-
Agresja fizyczna czy słowna może być sygnałem takich emocji, jak smutek, złość, czy doznawanych uczuć zagubienia, które przeżywa dziecko w sytuacji rozpadu rodziny.
-
Rozwód jako doświadczenie niezmiernie skomplikowane dla Twojego dziecka może powodować przejawy zaburzeń psychicznych na tle emocjonalnym.
-
Wspieraj dziecko, kiedy tylko tego potrzebuje!!!
-
Nigdy nie nastawiaj negatywnie swojego dziecka do drugiego rodzica, ponieważ oboje jesteście dla dziecka tak samo WAŻNI!!! Dziecko ma prawo kochać i mamę, i tatę!!!
-
Nie pozwól na to, by Twoje dziecko zatraciło przez rozwód poczucie własnej wartości, pewności siebie i zastąpiło je smutkiem, bezradnością i depresją.
-
Upewniaj dziecko w przeświadczeniu, że w trakcie rozwodu, jak i po jego zakończeniu, może w sposób swobodny kontaktować się z drugim rodzicem. Taka Twoja postawa nie będzie powodować u dziecka obciążenia emocjonalnego.
-
Rodzice są najważniejszymi osobami w życiu dziecka, które muszą i mogą pomóc mu przejść przez kryzys, czyli rozpad rodziny. To, jak dziecko sobie z tym poradzi i jak szybko przystosuje się do nowej sytuacji, jest zależne również od jego osobowości i temperamentu.
-
Jeżeli Wy sami jako rodzice nie jesteście w stanie sobie poradzić z negatywnymi konsekwencjami rozwodu, nie wstydzicie się, nie bójcie się poprosić o pomoc specjalisty. To uchroni Was przed negatywnymi skutkami emocjonalnymi, które niesie ze sobą ta trudna sytuacja.
-
Bolesny czas rozwodu może się zbiec z tzw. rekonstrukcją rodziny, kiedy dorosły podejmuje decyzję o stworzeniu nowego związku, co jest dla dziecka kolejnym złożonym procesem. Pamiętaj, że dziecko może nie być gotowe emocjonalnie na przyjęcie nowego członka rodziny i zaakceptowanie jego stałej obecności w swoim życiu.
-
Twoja dojrzała postawa w sytuacji rozwodu to m.in. podzielenie się z drugim rodzicem opieką nad dzieckiem i jego wychowaniem.
