Żałoba, czyli żal po stracie jest reakcją na utratę ważnej osoby lub ważnego dla nas obiektu, do którego jesteśmy przywiązani (np. praca, dom). Przebiega ona stopniowo i jest procesem naturalnym, długotrwałym, ale również bolesnym. Żałoba nie jest zaburzeniem, a normalną reakcją człowieka na stratę. Każdy człowiek w sposób indywidualny przechodzi żałobę. Pomimo istniejących różnic wyodrębniamy fazy, które są typowe dla tego procesu.
W literaturze możemy przeczytać o pięciu fazach żałoby, czyli:
-
zaprzeczaniu straty (otępienie, często towarzyszący szok, zaprzeczanie, pojawia się tuż po śmierci, gdy śmierć była niespodziewana);
-
etapie gniewu (tęsknota, żal, faza najbardziej intensywnego smutku, cierpienia);
-
targowaniu się (dezorientacja, dezorganizacja, rozpacz);
-
smutku (poczucie straty staje się możliwe do zniesienia);
-
zakończeniu procesu, pogodzenia się ze stratą.
„Dziecko poradzi sobie z każdym bólem, dopóki będziemy mówić prawdę i dopóki będzie mogło się z bliskim dzielić uczuciami, które towarzyszą wszystkim cierpiącym ludziom”
My dorośli również doświadczamy różnych emocji związanych ze stratą. Dlatego przechodząc przez proces żałoby dzielmy się swoimi emocjami (rozmawiaj, napisz list opisujący co czujesz), dokończmy niedokończone sprawy, przeprowadźmy rytuał pożegnania (symboliczne zamknięcie żałoby np. odczytanie listu i zakopanie lub wysłanie bez adresu), ustal co chcesz zrobić z rzeczami osoby zmarłej, z czego zrezygnować a co zostawić. Najważniejsze jest też samo bycie z osobą, która doświadczyła straty, towarzyszenie jej np. pomoc w przygotowaniu posiłku, opłaceniu rachunków, opiece nad dziećmi. Warto w tym czasie drugiemu człowiekowi proponować pomoc i nie zrażać się ewentualną odmową. W przypadku śmierci dziecka przeżywanie żałoby będzie dotyczyć również marzeń i planów związanych z dzieckiem, w czym będzie pomagać wysłuchanie, czuły gest (np. trzymanie za rękę).
Proces przeżywania żałoby można zakłócić, gdy osoba powstrzymuje się od płaczu, odkładanie smutku na później, co może skutkować stanami depresyjnymi. Zablokowanie wyrażania smutku podczas żałoby może wywierać wpływ na dalsze życie. W przyszłości osoby z zablokowanymi emocjami mogą reagować nadmiernie na wszelkie, nawet najmniejsze straty. W przypadku dziecka, które nie będzie miało przestrzeni na wyrażenie swoich emocji w żałobie, będzie skutkować zahamowaniu jego rozwoju, czy późniejszymi zaburzeniami nastroju (lęk, depresja), pogorszenie stanu fizycznego czy pojawienie się tendencji samobójczych.
Aby pomóc sobie z powrotem do równowagi po śmierci bliskiej osoby ważne jest by:
-
wyrażać własne uczucia;
-
akceptować wszystkich bliskich uczucia, nawet dzieci;
-
wyjaśnić wszelkie nieporozumienia po śmierci bliskiej osoby oraz przekonania związane z nią;
-
akceptować stratę;
-
radzić sobie samodzielnie z codziennymi sprawami życia;
-
radzić sobie ze zmianą;
-
angażować się w relacje z ludźmi i dążyć do zakładanych celów życiowych na przyszłość.
Nieosądzająca i akceptująca postawa wobec własnych emocji i uczuć, które pojawiają się w żałobie, a także postawa pełna zrozumienia i troski, przy wsparciu bliskich nam osób to zasoby, które pozwalają nam by nie tylko przeżyć żałobę, ale również wzmocnić i uwierzyć we własne siły.
Autorką artykułu jest:
