Powszechnie wiadomo, że w wieku nastoletnim ważnym priorytetem jest grupa rówieśnicza. Młodzi ludzie chcą spędzać czas z kolegami, z którymi łączą ich wspólne doświadczenia, emocje i przeżycia.
Przyjaźń jest ważna. Dla wielu ludzi przyjaciele są jak rodzina, niekiedy te relacje bywają nawet ważniejsze, bliższe, bardziej zażyłe niż więzy krwi. Przyjaciele to taka rodzina z wyboru. To tak naprawdę jedno z najważniejszych zadań młodości – odkryć swoją tożsamość (pasje, zainteresowania), ukształtować charakter, skorzystać z możliwości edukacji oraz nawiązać relacje z ludźmi. Przyjaźnie zawarte w tym czasie często pozostają na całe życie.
Jeśli Twój nastolatek chce bez przerwy być z przyjaciółmi, to znaczy, że wszystko jest w najlepszym porządku. Powód do zmartwienia byłby wtedy, gdyby młody człowiek nie miał do kogo się odezwać i spędzał cały czas w domu.
Nastoletnie relacje rówieśnicze to temat rzeka. To, jakie znaczenie ma grupa, jakie znaczenie mają te kontakty (również nawiązywane w sieci), można opisywać w całych tomach poradników. Najważniejsze to zrozumienie, że przyjaźnie dla nastolatków są bardzo ważne i że powinieneś jako rodzic wspierać ich nawiązywanie, jednocześnie jednak nadal stawiając granice, jeśli chodzi o towarzyskie spędzanie czasu, np. na imprezach.
Czy kontrolować, z kim się zadaje mój nastolatek?
Tak, zdecydowanie. Jako rodzic masz nie tylko prawo, ale i obowiązek wiedzieć, z kim spędza czas Twoje dziecko. Jego przyjaciele i znajomi mają na nie ogromny wpływ. To, z kim się zadaje, może też wiele powiedzieć o charakterze Twojego nastolatka. Zachęcaj go, by zapraszał znajomych do domu, postaraj się, np. przygotowując dla nich kanapki lub herbatę, wciągnąć ich w rozmowę, dowiedzieć się, co u nich słychać. To ważne zarówno po to, byś po prostu lepiej rozumiał młodzież (w tym swoje dziecko), jak i ze względów bezpieczeństwa – jeśli Twoje dziecko nie odbierze telefonu, a będziesz musiał się z nim pilnie skontaktować, w jaki sposób dowiesz się, gdzie i z kim jest, do kogo zadzwonić?
Jeśli uważasz, że grupa rówieśnicza, do której należy nastolatek, ma na niego zły wpływ, to nie zabraniaj, ale rozmawiaj. Wyraź zaniepokojenie i bądź przy tym konkretny, np. „Zmartwiło mnie, gdy sąsiadka mi powiedziała, że widziała Twoich kolegów niszczących ławkę w parku. Nie podoba mi się to i mam nadzieję, że nie bierzesz wraz z nimi udziału w takim wandalizmie. Jest to niezgodne z naszymi wartościami, a ponadto niezgodne z prawem”.
Dowiedz się, czego Twoje dziecko szuka w takim towarzystwie. Wzmacniaj rodzinne więzi. Jednocześnie szukaj dla niego alternatywnych grup, zachęcaj do poznawania znajomych z innych środowisk.
Czy to źle, jeśli mój nastolatek nie ma przyjaciół?
Jeśli Twoje dziecko nie ma znajomych rówieśników (również tych w sieci), najprawdopodobniej jest nieszczęśliwe. Gdy nastolatek lubi samotność (na przykład ucieka w gry komputerowe) i nie przesiaduje poza domem, zwykle rodzice się tym cieszą, podczas gdy powinni się zaniepokoić. Zazwyczaj bowiem kryje się za tym odrzucenie przez grupę rówieśniczą. Najczęściej ze „stada” odrzucane są jednostki, które jakoś się wyróżniają, są inne. Każdy przypadek odrzucenia – czy to z zazdrości, czy z powodu tego, że nastolatek nie dogania innych pod jakimś względem – jest zupełnie inny, różne są powody i różne powinny być sposoby zaradzenia tej sytuacji. Bywa też, że nastolatek sam się usuwa poza grupę rówieśniczą. Dzieje się tak z reguły wtedy, gdy ktoś ważny dla niego albo ważny w grupie kolegów sprawił mu przykrość, upokorzył go lub obraził. Z reguły gdy młody człowiek widzi, że się od grupy różni, zwykle próbuje coś z tym zrobić, jakoś się dopasować. Jeśli natomiast zaczyna ludzi unikać, to może oznaczać, że uznał, iż to w nim jest jakiś problem, i w bezradności się wycofał. Czasem do głosu dochodzi proces indywiduacji i nastolatek czuje się przez nikogo nierozumiany, wynosi się ponad ogół oraz utwierdza w przekonaniu, że jest inny, lepszy i nie potrzebuje kontaktu z ludźmi.
Na pewno warto podkreślić jedno – nie lekceważ tego! Najlepsze, co możesz w tej sytuacji zrobić dla swojego dziecka, to z nim rozmawiać. Niech wie, że może przyjść do Was, rodziców, i zawsze uzyska wsparcie. Czasem potrzebna będzie rodzicielska asysta, zorganizowanie czegoś dla Twojego nastolatka i jego znajomych, poszukanie dodatkowych zajęć, które go zainteresują (sport, muzyka, aktywność społeczna). Czasem być może koniecznych będzie kilka konsultacji u psychologa i wspólna refleksja nad tym, co zrobić, by dziecku ułatwić adaptację w grupie.
Czy mam puszczać nastolatka na imprezy i o której godzinie powinien wracać do domu?
Zgodnie z prawem po godzinie 22 niepełnoletnie osoby nie powinny przebywać poza domem bez opieki rodziców. To oznacza, że bez Twojej wiedzy ani zgody nastolatek nie może wieczorami „szwendać się” ze znajomymi. Masz prawo wiedzieć, gdzie i z kim przebywa Twoje dziecko.
Musisz też wyrazić zgodę na jego udział w wieczornych wyjściach do kina, spotkaniach towarzyskich i imprezach. Uważam, że warto umożliwić młodemu człowiekowi aktywny udział w życiu towarzyskim. Aktualnie według moich obserwacji pierwsze wieczorne albo nocne imprezy odbywają się na początku szkoły średniej, czasem pod koniec szkoły podstawowej (obecnie VIII klasy). Jeśli tak się już dzieje, nie rób ze swojego nastolatka dziwadła. Nie może być jedynym, który nie chodzi na spotkania z przyjaciółmi! Warto stopniowo mu na to pozwalać i raczej się cieszyć, że Twój nastolatek jest na tyle lubiany w grupie, że jest zapraszany. Spróbuj pomału dawać wyraz coraz większego zaufania – na pierwszą imprezę zawozisz nastolatka pod same drzwi i stamtąd przed północą go odbierasz, potem – jeśli nie zawiedzie Twojego zaufania – pozwalasz na późniejsze powroty. Ustalcie nieprzekraczalne granice dotyczące przede wszystkim próbowania używek, które na pewno się tam pojawią.
Ze względów bezpieczeństwa polecam nie pozwalać na samodzielne powroty z imprez, szczególnie jeśli się domyślasz, że Twój nastolatek może próbować alkoholu. Upewnij się, że bezpiecznie wróci do domu (sam zdecyduj, co dla Ciebie znaczy bezpiecznie – czy chcesz za każdym razem go odbierać, czy wolisz, żeby zawsze miał pieniądze na taksówkę, czy masz jakiś inny pomysł).
Przed pierwszym wieczorno-nocnym wyjściem porozmawiaj z nastolatkiem o tym, co może się wydarzyć na imprezie. Upewnij się, że wie, jak w danej sytuacji się zachować.
Praktyczne wskazówki
-
Masz prawo i obowiązek wiedzieć, z kim się zadaje Twoje dziecko.
-
Jeśli uważasz, że znajomi Twojego nastolatka nie są dla niego „odpowiednim towarzystwem”, nie zabraniaj! Wyraź zaniepokojenie, powiedz, że zawsze może na Ciebie liczyć, i subtelnie zachęcaj do poznawania znajomych z innych środowisk.
-
Nie próbuj się zaprzyjaźniać z przyjaciółmi swoich dzieci. To nielojalne i po prostu dziwne.
-
Jeśli Twoje dziecko nie ma znajomych rówieśników (również tych w sieci), najprawdopodobniej jest nieszczęśliwe. Nawiązanie przyjaźni, zbudowanie grona znajomych jest równie ważne co nauka.
-
Masz prawo wiedzieć, gdzie i z kim przebywa Twój nastolatek. Dzieci mają prawny obowiązek posłuszeństwa rodzicom.
-
Po godzinie 22 niepełnoletnie osoby nie powinny przebywać poza domem bez opieki rodziców.
-
Nie rób z nastolatka dziwadła. Nie może być jedynym, który nie chodzi z przyjaciółmi na imprezy.
-
Rozmawiaj o tym, co może się wydarzyć na imprezie. Upewnij się, że Twój nastolatek wie, jak w danej sytuacji się zachować.
-
Pół żartem, pół serio przypominaj nastolatkowi, że w internecie nic nie ginie – to przemawia do wyobraźni młodych. Jeśli się upije i skompromituje, to bez wątpienia ktoś to nagra i roześle znajomym, więc jeśli nie chce słuchać Twoich morałów, to niech przynajmniej uważa, by sobie nie zniszczyć towarzyskiej reputacji!
-
Ustalcie nieprzekraczalne granice.
Autorką artykułu jest:
