Przemoc w rodzinie to problem, który może dotknąć każdego człowieka. Nie ma znaczenia ani wiek, ani wykształcenie, ani pozycja społeczna czy wykonywany zawód.
Wielu osobom krzywdzonym przez swoich bliskich ujawniona przemoc w rodzinie przynosi ulgę. Towarzyszy im myśl, że wreszcie nie muszą ukrywać tego, co dzieje się w ich domu, dlaczego są smutni, mają złe samopoczucie i wygląd. Osoby te są gotowe opowiadać, co przeżyły, czego doświadczyły i podjąć działania dla poprawy swojej sytuacji. U innych osób doznających przemocy w rodzinie wzrasta poczucie winy, wstydu, że skrywana przez lata tajemnica rodzinna została ujawniona, a wstyd łączy się z uczuciem życiowej porażki. W obu przypadkach osoba doznająca przemocy po prostu próbuje zrozumieć, dlaczego jej mąż/partner tak się zachowuje, może także usprawiedliwiać osobę, która ją krzywdzi, a może przyjmuje częściowo to jako swoją winę. Powyższe stwierdzenia nie zdejmują z osoby, która krzywdzi odpowiedzialności za jej czyny, ponieważ za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca.
W każdym związku zdarzają się problemy, konflikty, kłótnie. Nie ma w tym nic niepokojącego, dopóki umiemy je rozwiązywać, rozmawiać ze sobą, czy ustalać wspólne kompromisy. Jednak, gdy jeden ze współmałżonków zaczyna wyzywać, obrażać, poniżać, wyśmiewać, manipulować i używać siły, bo chce osiągnąć swój cel, oznacza to, że została przekroczona granica i te zachowania trzeba nazwać wprost przemocą.
Osoba stosująca przemoc to sprawca przemocy, stosuje ją, by mieć poczucie kontroli i sprawczości. Czuje się wtedy ważny i silny. Sprawca przemocy niekoniecznie chce sprawić ból osobie krzywdzonej przez siebie, ale na pewno chce kontrolować jej życie. Zawsze za przemoc odpowiedzialna jest osoba, która ją stosuje, ponieważ nic nie usprawiedliwia krzywdzenia drugiego człowieka.
Czy to jest przemoc?
Tak, jeśli ktoś bliski mając przewagę nad drugą osobą – fizyczną, psychiczną, ekonomiczną, prawną – zachowuje się w taki sposób:
-
popycha, policzkuje, uderza, szarpie;
-
ośmiesza, obrzuca wyzwiskami, krytykuje;
-
zmusza do robienia rzeczy, na które bliska osoba nie wyraziła zgody;
-
uniemożliwia lub utrudnia kontakt z rodziną, przyjaciółmi;
-
grozi wyrządzeniem krzywdy, zranieniem, pozbawieniem życia; zabiera pieniądze lub uniemożliwia korzystanie z nich osobie będącej w stosunku zależności finansowej;
-
niszczy własność osoby;
-
dotyka wbrew woli, zmusza do niechcianych kontaktów seksualnych, szantażuje; kontroluje korespondencje, telefon, komputer.
Przemoc w rodzinie jest procesem, mówi się, że cechuje ją intencjonalność. Nie oznacza to jednak, że celem sprawcy jest znęcanie się nad bliskimi. Można powiedzieć, że intencją sprawcy jest sprawowanie władzy i kontroli w rodzinie, a to oparte jest na przekonaniu, że on najlepiej wie, co jest potrzebne jego najbliższym.
Drugą cechą charakterystyczną dla przemocy jest dysproporcja sił. Sprawca jest silniejszy nie tylko fizycznie, lecz także wykorzystując swoją pozycję ekonomiczną, społeczną, intelektualną czy zawodową. Osoba stosująca przemoc swoim zachowaniem narusza prawa i dobro osób, które krzywdzi.
Po awanturze domowej każda ofiara przemocy obiecuje sobie, że zabierze dzieci i poszuka bezpiecznego miejsca, a poczynania męża/partnera zgłosi na policję. Jednak zazwyczaj tego nie robi, ponieważ po owym zdarzeniu wszystko zaczyna się układać. A skoro wrócił spokój, osoba doznająca przemocy rezygnuje ze swoich postanowień. Mechanizm ten w sposób szczególny utrzymuje ludzi w relacjach przemocowych i uniemożliwia im skuteczną obronę, tym samym trwają oni w tzw. cyklu przemocy.
Przemoc w rodzinie nie jest wydarzeniem jednorazowym. Zwykle zachowania agresywne powtarzają się i pojawiają w określonym schemacie:
-
faza narastania napięcia (wzrasta liczba sytuacji konfliktowych, wyczuwalny wzrost napięcia w związku, drażliwość partnera/partnerki, wyładowanie emocji na partnerce/partnerze, każdy szczegół jest dobrym pretekstem do wszczęcia konfliktu, awantury, następuje wzrost spożycia alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających);
-
faza ostrej przemocy (narastające napięcie znajduje upust, nieprzewidywalne, gwałtowne zachowania partnera, wybuchy gniewu mogą być spowodowane drobiazgami (np. opóźnienie posiłku), eksplozja zachowań agresywnych – bicie pięściami, przedmiotami, kopanie, grożenie bronią, duszenie, silne natężenie agresji słownej);
-
faza miesiąca miodowego (po wyładowaniu emocji pojawia się świadomość przekraczania granic, a sprawca przemocy staje się zupełnie inną osobą – przepraszanie partnera/partnerki, szczery żal, obietnice, że „to już nigdy się nie powtórzy”. Podejmowanie prób znalezienia zewnętrznych wytłumaczeń dla swojego zachowania. Sprawca okazuje skruchę, ciepło i miłość. Ofiara może otrzymywać kwiaty, prezenty, a sprawca będzie prezentował nadmierne dbanie o jej osobę oraz utrzymywał satysfakcjonujące relacje.
Przemoc to nie tylko stosowanie siły fizycznej, czyli naruszanie nietykalności drugiego człowieka, ale także naruszanie godności osobistej, które odbija się na jego psychice. To także przemoc seksualna, która narusza intymność ofiary, czy przemoc ekonomiczna dot. zależności, pewnych własności finansowych.
Zaniedbywanie drugiego człowieka to także forma przemocy, czyli naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich, np. nieudzielenie pomocy, uniemożliwienie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: łóżko, kuchnia, łazienka.
Jeśli jesteś osobą doznającą przemocy, możesz skorzystać z oferty pomocy następujących instytucji:
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”:
-
telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – 800 120 002 (bezpłatny dla osób dzwoniących, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu);
-
konsultacje prawne – poniedziałek i wtorek w godz. 17:00-21:00, tel.: 22 666 28 50, środa w godz. 18:00-22:00, tel.: 800 120 002;
-
porady e-mailowe: [email protected]
-
strona internetowa: niebieskalinia.info
Kryzysowy Telefon Zaufania – 116 123 czynny codziennie w godzinach 14:00-22:00.
Centrum Praw Kobiet – Telefon Zaufania – 22 621 35 37 czynny w godzinach 10:00-16:00, dyżur psychologa: od poniedziałku do piątku (oprócz czwartku), dyżur prawny: czwartek.
Specjalistyczną pomoc otrzymasz również w Komisariatach Policji w Twoim mieście, Miejskich lub Gminnych Ośrodkach Pomocy Społecznej w Zespołach Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Gminnych Komisjach Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, czy tej Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę (www.fdds.pl).
Ciupińska B., Doskonalenie relacji międzyludzkich wyzwaniem społeczeństwa XXI wieku, [w:] Przedsiębiorczość-edukacja, Tom 1 Przedsiębiorczość a współczesne wyzwania cywilizacyjne, Kraków 2005, str. 153-157.
Artykuł: „Dbać o relacje. Jak budować głębokie więzi międzyludzkie? Czy internet w tym pomaga?” ukazał się w „Przeglądzie Pożarniczym” nr 11/2019 str. 46.
Autorką artykułu jest:
