Podopiecznemu przed spotkaniem z doradcą towarzyszą różne obawy i emocje, często zadaje sobie pytania: Kim jest, ta osoba z która mam się spotkać? Co o mnie pomyśli ? Czy ona nas polubi? O Czym będziemy rozmawiać? Czy będzie nas oceniać? Czy będzie trzeba wszystko od nowa wyjaśniać?
Sytuacja rodziny, którą Fundacja obejmuje swoim wsparciem jest wyjątkowa. Smutek, żal, rozpacz, poczucie pustki, bezradność, to tylko niewielki ułamek uczuć towarzyszących rodzinie po stracie. Od wszystkich osób zaangażowanych w proces wsparcia wymaga się ogromnej empatii, cierpliwości, zrozumienia uczuć, umiejętności towarzyszenia Podopiecznym w pracochłonnym procesie wychodzenia z traumy, wspierania i towarzyszenia w zmaganiach z codziennymi i niecodziennymi trudnościami, pomoc w zebraniu informacji dotyczących systemu wartości, zainteresowań, umiejętności, motywacji, osiągnięć, ograniczeń.
Przed każdym zaplanowanym kontaktem z Podopiecznym/Opiekunem ważne jest należyte przygotowanie się do rozmowy, zadbanie o własny komfort, wybranie spokojnego, wygodnego miejsca, całkowite zaangażowanie, poświęcenie uwagi. To jest czas tylko i wyłącznie na rozmowę z Podopiecznym/ Opiekunem. Po drugiej stronie jest Człowiek, który potrzebuje naszej fachowej pomocy.
Niezależnie od tego jak wiele zaangażowania włożymy w przygotowanie scenariusza spotkania zawsze możemy spotkać się z sytuacją, której nie mogliśmy przewidzieć. Tak się zdarza i jest to zupełnie naturalne. W takich sytuacjach zawsze pomaga zachowanie spokoju, chwila zastanowienia, a czasem przyznanie się do swoich uczuć związanych z zaskakującą sytuacją lub zdarzeniem. Nie należy obawiać się ciszy, chwile zatrzymania rozmowy pozwalają na głębszą refleksję, uporządkowanie myśli, właściwe sformułowanie tego, co Podopieczny chce nam przekazać. Niejednokrotnie po użyciu przez Podopiecznego jednego słowa ”klucza” możemy wychwycić właściwe znaczenie, czy intencje doprecyzować wypowiedź w bardzo krótki i naturalny sposób.
Charakter i przebieg spotkania zależy od miejsca, w którym się ono odbywa, wykorzystujemy atuty i możliwości jakie stwarza nam przestrzeń.
W przypadku gdy pracujemy z dziećmi w wieku przedszkolnym lub wieku szkolnym spotkania odbywają się w domu rodzinnym Podopiecznego w obecności rodziców lub opiekunów. Środowisko domowe i możliwość obserwacji funkcjonowania w miejscu znajomym i bezpiecznym stwarza wiele sposobności do nawiązania kontaktu, przełamania lodów, stanowi jednocześnie ogromne źródło wiedzy dotyczącej relacji emocjonalnych w rodzinie, funkcjonowania członków rodziny w poszczególnych rolach, dynamiki życia, sposobów rozwiązywania bieżących problemów, radzenia sobie ze stresem, sposobów wspólnego spędzania czasu, zainteresowaniach.
Potrzeba bliskości jest tak duża, członkowie rodziny zaczynają się przed nami otwierać, nabierają do doradcy coraz większego zaufania. Wizyty w domu traktowane są jako wyjątkowe wydarzenie w życiu codziennym rodziny, powoli stajemy się częścią życia swoich Podopiecznych. Nagle okazuje się, że mogą liczyć na pomoc, wsparcie i zrozumienie ze strony innych ludzi. Nie muszą tkwić i radzić sobie ze swoim bólem sami. Powoli oswajają się z obecnością doradcy, nabierają gotowości do zmian i dzięki wspólnej pracy wychodzą z traumy. I z własnej woli rozpoczynają proces prowadzący do zmian.
Gdy pracujemy z Podopiecznymi w wieku starszym np. ze studentami najczęściej wykorzystywanym miejscem spotkań jest przestrzeń publiczna. Głównie dotyczy, to podopiecznych studiujących i mieszkających poza miejscem zamieszkania rodziców lub opiekunów. W tym przypadku wspólnie uzgadniamy wybór lokalu. Może, to być ulubiona kawiarnia, czy cukiernia. Spokojna muzyka, filiżanka kawy lub ulubionej herbaty do tego ciastko, od razu stwarza okazję do rozpoczęcia niezobowiązującej rozmowy. Ułatwia nawiązanie kontaktu, poprzez poszukiwanie wspólnych preferencji smakowych. Po przełamaniu pierwszych lodów w naturalny sposób przechodzimy do głównego tematu spotkania. Naszym zadaniem jest zadbanie o komfort i jakość rozmowy. Spotkanie w przestrzeni publicznej ma również tę zaletę, że pozwala na przyjrzenie się sytuacji Podopiecznego z innej perspektywy. W oderwaniu od środowiska domowego. Oczywistym faktem jest, to że każdy z nas inaczej funkcjonuje w różnych środowiskach, „gra inną rolę”. Spokojna, szczera rozmowa w neutralnym miejscu ułatwia poznanie samego siebie, swoich potrzeb, pragnień, ograniczeń, oczekiwań. W takiej sytuacji jesteśmy w pewnym stopniu lustrem, w którym w czasie spotkania Podopieczny może się przyjrzeć sobie odkryć swój potencjał, ustalić priorytety i cele do zrealizowania na przyszłość.
W swojej pracy wykorzystuję wiele różnych form kontaktu z Podopiecznymi. Doskonałą okazją bliższego przyjrzenia się relacjom rodzinnym w jakich żyją i dorastają Podopieczni był wspólny wyjazd w Bieszczady na Letnie Warsztaty Integracyjne i Wakacyjną Szkołę Rodzica. Pobyt na turnusie zorganizowanym przez Fundację Dorastaj z Nami stwarzał możliwość wzmocnienia już istniejących relacji z moimi Podopiecznymi, ich rodzinami jak również nawiązania nowych z pozostałymi Uczestnikami turnusu. Brak codziennych obowiązków, ograniczony dostępu do TV, bieszczadzkie krajobrazy, cisza spokój, wspólne zajęcia, posiłki, wycieczki ułatwiły nabranie dystansu do rutyny dnia powszedniego, skłaniały do refleksji nad wieloma aspektami życia. Praktycznie w każdym miejscu i o każdej porze była możliwość do szczerej, spontanicznej rozmowy. Każda z nich była zupełnie inna i dotyczyła innych spraw. Nad brzegiem jeziora toczyły się rozmowy o życiu, przyjaźniach, rodzinie, wynikach matur, dylematach związanych z wyborem kierunku studiów oraz w jakim mieście i na jakiej uczelni warto studiować, rozwijaniem zainteresowań, sposobach radzenia sobie ze stresem, relacjach z rówieśnikami, planami na przyszłość, oczekiwaniami, czy można komuś ufać, czy warto inwestować w siebie, czy można nie lubić brata, czy robić prawo jazdy itp. Rodzice oczekiwali spokojnej rozmowy na temat codziennych spraw związanych z edukacją dzieci, napotkanymi problemami szkolnymi, obowiązkami domowymi, obawami dotyczącymi radzenia sobie z wychowaniem i opieką nad dziećmi, samorealizacją, oczekiwaniami i ograniczeniami, czy można pozwolić sobie na chwilę słabości, czy zawsze trzeba wszystkich zadowalać, czy można zacząć żyć własnym życiem, jak długo powinna trwać żałoba, jak będzie wyglądał wymarzony dom, co zrobić z plantacją porzeczek, czy zacznę znowu chodzić w sukienkach itd. Przeżycia, które stały się udziałem rodzin Podopiecznych Fundacji Dorastaj z Nami odcisnęły piętno na sposobie spostrzegania świata, poczuciu własnej wartości. Dzieci w jednej chwili „stały” się dorosłymi odpowiedzialnymi za rodzeństwo, rodzica, za komfort rodziny. W większości przypadków widoczna jest ogromną odpowiedzialność i więź między członkami rodziny, więź która powstała po traumatycznych przeżyciach. Wspólny pobyt na turnusie stwarzał doskonałą okazję do wspólnych działań ze wszystkimi Uczestnikami nie pomijając żadnej grupy wiekowej. Każdy z Uczestników wyjazdu miał swoje tzw. 5 minut tylko dla siebie, to o czym i co mówił było tematem numer jeden do wysłuchania i omówienia.
W czasie wyjazdu miało miejsce spotkanie rodziców z doradcą edukacyjnym. Zaplanowane na pół godziny spotkanie trwało znacznie dłużej tyle było różnych spraw do omówienia i przedyskutowania. Rodzice w sposób szczery i otwarty wymieniali się swoimi doświadczeniami, podkreślali jak ważną rolę ogrywa zaangażowanie i troska ze strony Fundacji Dorastaj z Nami ich życiem, pomoc finansowa, wsparcie doradcy, który ich przeprowadza przez trudne chwile bez oceniania i przedstawiania gotowych rozwiązań, stawiania diagnoz. Rodzice uczestniczący w spotkaniu podkreślali, jak ważna jest świadomość że ich życie, życie ich dzieci ,problemy i sukcesy są jeszcze dla kogoś ważne i że nie są pozostawieni sami sobie, że dzięki wsparciu finansowemu fundacji ich dzieci mogą kontynuować edukację, rozwijać swoje pasje i zainteresowania.
O wartości spotkań i rozmów może świadczyć min. to iż jeden z Uczestników miał możliwość przedyskutować zagadnienia związane z dojrzałością szkolną swojego najmłodszego syna, co pozwoliło podjąć decyzję odnośnie powtórzenia roku szkolnego, inna z uczestniczek zdecydowała się na zmianę miejsca zamieszkania, pozbycie się poczucia obowiązku odpowiedzialności za postępowanie rodziców i oddzielenia swojego życia od życia przemocowego ojca, inna po raz pierwszy od śmierci swojego męża po rozmowie z doradcą pozwoliła sobie na zmianę myślenia o sobie i swojej stracie i założyła sukienkę jedną ze swojej liczącej ponad 200 sztuk kolekcji. Takich przykładów można byłoby podać znacznie więcej. To tylko małe kroki na drodze rozwoju, każdy z nich był znaczącym, obudził nadzieję, pozwolił na bardziej optymistyczne spojrzenie na życie.
Bez względu na okoliczności i miejsce spotkania należy pamiętać o głównej roli w procesie wsparcia. Wszystkie działania zmierzają do budowania dobrych relacji opartych na zaufaniu. Narzędzia wykorzystywane w czasie spotkania, zachęcające do inicjowania konwersacji np. uśmiech, uścisk dłoni, bliskość, wspólne żarty, podkreślenie starań, wykonywanie razem jakichś czynności mają ogromne znaczenie. Ton głosu naszego rozmówcy, dynamika rozmowy, uśmiech, zawahanie lub milczenie stają się wskazówką do obrania właściwego kierunku konwersacji. Ważne aby pamiętać, iż Podopieczny jest współuczestnikiem rozmowy i bez jego aktywnej postawy, chęci do podjęcia działań oraz akceptacji zmian, rozmowa nie przyniesie pożądanego rezultatu.
Najlepszą i najkorzystniejszą formą kontaktu z Podopiecznym są spotkania bezpośrednie. Jednak nie zawsze jest to możliwe, sytuacja zewnętrzna zmusiła nas do zmiany podejścia i przestawienia się na kontakty online.
W każdej sytuacji najważniejszy jest komfort, bezpieczeństwo, postawa pełna szacunku i zrozumienia dla sytuacji Podopiecznego. Naszym zadaniem jest wspieranie Podopiecznych w podejmowaniu świadomych decyzji edukacyjnych i zawodowych pamiętając o możliwościach umiejętnościach wynikających np. z wieku Podopiecznego, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb edukacyjnych, rozwojowych oraz możliwości psychofizycznych.
W trakcie realizowanego procesu doradczego wielokrotnie stajemy w obliczu wyzwań. To tylko złudzenie, że sytuacje z którymi się spotykamy w czasie pracy są takie same lub podobne. Rzeczywistość jest całkowicie inna. Każdy „przypadek” jest zupełnie inny i każda napotkana sytuacja jest wyjątkowa. Wymaga indywidualnego podejścia do całości. Doradca z poszanowaniem wartości i odrębności uczestnika spotkania podąża za Nim, bez narzucania swojej woli, asystuje, wspiera działania Podopiecznego zmierzające do zbudowania poczucia własnej wartości, złagodzenia cierpienia, tworzenia planów, zwiększenia odpowiedzialności za podejmowane decyzje, umożliwiające aktywny udział w życiu społecznym.
